تعریق که در انگلیسی با دو اصطلاح sweating و perspiration شناخته می­شود، یک عملکرد طبیعی بدن بوده که به تنظیم دمای بدن کمک می­کند و عبارتست از فرآیند دفع آب و الکترولیت­ها از طریق غدد عرق در پاسخ به محرک­های مختلف مانند تغییرات دما، فعالیت بدنی، استرس، تغییرات هورمونی و بیماری. عرق کردن بخش مهمی از حفظ هومئوستاز در بدن است.هومئوستازیک فرآیند خودتنظیمی­ست که از طریق آن یک ارگانیسم می­تواند ثبات درونی خود را حفظ کند و در عین حال با شرایط متغیر خارجی سازگار شود.

تعریق در بدن توسط غدد عرق انجام می­شود و میزان تعریق در کل بدن محصولی از تراکم غدد عرق فعال و میزان ترشح در هر غده است. اغلب گزارش شده است که میزان تعریق در مردان بیشتر از زنان است و عوامل متعددی می­تواند علت این افزونی باشد که برخی از آنها اثرات خصوصیات جنسی می­باشد. بدن انسان دارایسه نوع غدد عرق است: غدد اِکرین، غدد آپوکرین و غدد آپواِکرین.

غدد اکرین:

 بدن انسان در مجموع حدود 2 تا 4 میلیون غدد عرق اکرین دارد و در هر دو پوست بدون مو (کف دست و کف پا) و پوست مو دار یافت می­شود. غدد اکرین در سراسر بدن پخش هستند وتراکم غدد در سطح بدن یکنواخت نیست. بیشترین تراکم غدد در کف دست و پا  (250-550/cm2)است که به محرک­های احساسی و حرارتی پاسخ می­دهند. تراکم غدد اکرین روی پوست مو دار، مانند صورت، تنه و اندام‌ها، 2 تا 5 برابر کمتر از پوست بدون کرک است اما در سطح بسیار بزرگ‌تری توزیع شده­اند و در درجه اول مسئول تنظیم حرارت هستند. این غدد مستقیما روی سطح پوست باز می­شوند و عرق تولید می­کنند. عرقی که غدد اکرین تولید می­کنند آبکی و بی بو است. 

غدد آپوکرین:

غدد عرق آپوکرین عمدتاً در زیر بغل، سینه­ها، صورت، پوست سر، کشاله ران و پرینه (ناحیه تناسلی و مقعد) قرار دارند. همانطور که در تصویر زیر نشان داده شده است، این غدد با غدد اکرین تفاوت دارند زیرا بزرگتر هستند و به جای روی سطح پوست به فولیکول­های مو باز می­شوند. علاوه بر این، اگرچه از بدو تولد وجود دارند، عملکرد ترشحی غدد آپوکرین تا سن بلوغ شروع نمی­شود. چنانچه گفته شد غدد آپوکرین به داخل فولیکول مو باز می­شوند که سرانجام به سطح پوست منتهی می­شود. غدد آپوکرین عرق غلیظ­تری تولید می­کنند که از پروتئین­ها، نمک، قندها و نیز آمونیاک تشکیل شده است که اغلب باعث بوی بدن می­شود.

غدد آپواکرین:

غدد آپواکرین در سنین 8 تا  14سالگی از غدد عرق اکرین ایجاد می­شوند و تا سن 16 تا 18 سالگی به 45 درصد از کل غدد زیر بغل افزایش می­یابند. اندازه آنها متوسط است، اما همانطور که از نام آن پیداست، غدد آپواکرین دارای خواص مشترک با غدد اکرین و آپوکرین هستند. مانند غدد آپوکرین، غدد آپواکرین از نظر توزیع محدود هستند، زیرا فقط در ناحیه زیر بغل قرار دارند. غدد آپواکرین بیشتر شبیه غدد اکرین هستند زیرا مجرای آن­ها به سطح پوست متصل می­شود و عرق را مستقیماً روی سطح پوست تخلیه می­کند. علاوه بر این، غده آپواکرین ترشحات آب نمک فراوانی شبیه عرق اکرین تولید می­کنند. عملکرد این ترشح ناشناخته است، اما بعید است که نقش مهمی در تنظیم حرارت ایفا کند، زیرا تبخیر در ناحیه زیر بغل چندان کارآمد نیست. 

          تصویر غدد عرق اکرین، آپوکرین و آپواکرین 

تعریق دو عملکرد مهم را برای بدن انجام می­دهد:

  • تنظیم دمای بدن: تعریق به خنک شدن بدن در هنگام گرم شدن بیش از حد کمک می­کند. درحالی که عرق از سطح پوست تبخیر می­شود، گرما را از بین می­برد و در نتیجه بدن را خنک می­کند.
  • مرطوب کننده پوست: تعریق با حفظ رطوبت و متعادل نگه داشتن پوست به مرطوب شدن آن کمک می­کند.

تصور اشتباهی وجود دارد که تعریق به چربی­سوزی کمک می­کند اما باید بدانید که عرق کردن به خودی خود چربی نمی­سوزاند و بالای 90 % ترکیب عرق را آب تشکیل می­دهد و تنها مقدار ناچیزی از آن را نمک، عناصر معدنی، لاکتات و اوره تشکیل می­دهد. از دست دادن چربی زمانی رخ می­دهد که بدن کالری دریافتی کمی داشته و در نتیجه با کمبود کالری مواجه بوده و چربی­های ذخیره شده را برای تامین انرژی می­سوزاند. بنابراین مجدد یادآوری می­شود که عرق محصول فرعی فرآیند تنظیم حرارت بدن است و هیچ تاثیر مستقیمی بر کاهش چربی ندارد.

عوامل مؤثر بر تعریق: عوامل مختلفی می­توانند بر میزان تعریق تأثیر بگذارند، از جمله:

    - دما: دمای بالای محیط می­تواند باعث تعریق بیشتر شود تا به خنک شدن بدن کمک کند.

    - فعالیت بدنی: ورزش و فعالیت بدنی باعث افزایش تعریق برای تنظیم دمای بدن می­شود.

    - حالت عاطفی: استرس، اضطراب، ترس و هیجان می­تواند غدد عرق را تحریک کرده و باعث تعریق شود.

    - تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی مانند تغییرات در دوران قاعدگی یا یائسگی می­تواند باعث گرگرفتگی و تعریق بیش از حد شود.

    - داروها و شرایط پزشکی: برخی داروها، بیماری­ها و شرایط پزشکی مانند هایپرهیدروزیس (تعریق بیش از حد)، پرکاری تیروئید می­توانند باعث افزایش تعریق شوند.



هایپرهیدروزیس:

 برخی از افراد ممکن است تعریق بیش از حد به نام هایپرهیدروزیس را تجربه کنند. این وضعیت باعث تعریق فراتر از آنچه برای تنظیم دما لازم است می­شود و می­تواند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد. درمان هایپرهیدروزیس شامل کرم و دئودورانت­های ضد تعریق، داروها، تزریق بوتاکس، دستگاه یونتوفورزیس و جراحی در موارد شدید است.

بوی بدن: 

پوست بدن بصورت طبیعی پوشیده از باکتری است. تجزیه عرق توسط باکتری­های روی پوست می­تواند باعث ایجاد بوی بد بدن شود. عرق غدد آپوکرین که غلیظ‌تر است و در نواحی با فولیکول‌های مو متراکم یافت می‌شود، بیشتر مستعد تجزیه باکتری‌ها و تشکیل بو است. تمیز نگه داشتن پوست و استفاده از ضد تعریق­ها یا دئودورانت­ها می­تواند به کنترل بوی بدن کمک کند.

نتیجه این که، تعریق یک فرآیند فیزیولوژیکی طبیعی است که به تنظیم دمای بدن می­کند و تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار می­گیرد و در برخی افراد می­تواند بیش از حد باشد. از آنجا که این موضوع به لحاظ اجتماعی و فردی می­تواند به یک مسئله­ی ناخوشایند بدل شود، پیشنهاد دکتر علی­یاری پزشک پوست، مو و زیبایی، استفاده از ضد تعریق­هاست. ضد تعریق­ها اولین خط درمان برای تعریق بیش از حد زیر بغل محسوب می­شوند. آنها خط اول درمان نامیده می­شوند زیرا غیر تهاجمی هستند و متخصصان توصیه می­کنند قبل از سایر درمان­های تهاجمی تر ابتدا آنها را امتحان کنید. آنها همچنین ارزان هستند و حتی برای استفاده بسیار آسان هستند. ضد تعریق­های بدون نسخه در حال حاضر با کارایی­های متفاوت در دسترس هستند. پرمصرف­ترین مواد فعال در ضد تعریق­ها نمک­های فلزات هستند. ضد تعریق‌های «قوی» که نسخه پزشک هستند حاوی غلظت‌های بیشتری از مواد فعال نسبت به ضد تعریق‌های با قدرت «معمولی» هستند (به عنوان مثال، دو ضد تعریق ممکن است حاوی مواد تشکیل دهنده آلومینیوم، زیرکونیوم، تری‌کولروهیدروکس باشند، اما نسخه قوی بالینی ممکن است حاوی غلظتی باشد که 25 درصد بیشتر است).

داروهای ضد تعریق تجویزی و تخصصی اغلب حاوی هگزا هیدرات آلومینیوم کلرید به عنوان یک ماده فعال هستند. اینها یکی از مؤثرترین ضد تعریق­ها هستند، اما اگر دستورالعمل­ها دقیقاً رعایت نشود، می­توانند باعث تحریک پوست شوند. به طور معمول، غلظت هگزا هیدرات آلومینیوم کلرید 10 تا 15 درصد برای تعریق بیش از حد زیر بغل توصیه می­شود. برای مدیریت عرق کردن دست­ها یا پاهای عرق کرده، غلظت­های بالاتری مورد نیاز است، معمولاً حدود 30٪.

مکانیسم اثر ضد تعریق­ها به این صورت است که اکتیو مورد نظر، به عنوان مثال آلومینیوم کلرو هیدرات روی سطح پوست و در مجرای غدد عرق با عرق ترکیب شده و واکنش شیمیایی بین آن­ها رخ داده و نتیجه ایجاد رسوب نمک بوده که این رسوب با انسداد مجرای عرق به کاهش یا قطع جریان تعریق می­انجامد. از جمله کرم­های ضد تعریق فوق العاده کارآمد با جواب دهی بسیار عالی بدون احساس چسبندگی و چربی زیر بغل و همچنین بدون باقی گذاشتن لکه یا اثری روی لباس، کرم ضد تعریق بتیس، محصولی از لابراتوارهای تخصصی دکتر علی­یاری و همکارانش بوده که با قیمت بسیار مناسب، محبوبیت ویژه­ای در بین مصرف کنندگان دئودورانت­ها و ضد تعریق­ها دارد. همچنین این محصول در دو رایحه­ ویژه­ی آقایان و بانوان تولید شده و تا 24 ساعت ناحیه مورد نظر را از تعریق محافظت می­کند.